Прэзэнтацыя кнігі "Нацыянальнасьць - Беларус" у Варшаве

18 лістапада ў Варшаве адбылося чарговае мерапрыемства, арганізаванае БНП.

Старшыня Беларускага Гістарычнага Таварыства ў Польшчы прафэсар Алег Латышонак прэзэнтаваў сваю апошнюю кнігу "Нацыянальнасьць - Беларус".

Прадмову да кніга можна прачытаць тут. Часопіс ARCHE пра кнігу

Зварот з нагоды ўгодкаў Слуцкага збройнага чыну

Беларусы!

Яны змагаліся за свабоду сваю і Айчыны! Яны не чакалі ні ад каго дапамогі! Яны самыя вырашалі свой лёс! Яны паклалі свае жыцьці за Беларусь, за нас, за цябе!

Восемдзесят дзевяць гадоў таму, 27 лістапада 1920 году, распачаўся Слуцкі Збройны Чын. Нашы продкі выступілі на змаганне за сваю дзяржаву – Беларускую Народную Рэспубліку. У бой рушылі Слуцкі і Грозаўскі палкі Першай Слуцкай Брыгады Стралкоў БНР. Да іх далучыліся беларускія часткі арміі Генtрала Станіслава Булак-Балаховіча, якія раней біліся пад Мазыром - Беластоцкі батальён і Смаленскі полк, а таксама партызанскія атрады «Зялёнага Дуба».

Некалькі тысяч паўстанцаў на працягу месяца давалі адпор бальшавіцкай навале. Апошнія атрады сышлі з поля бітвы толькі ў студзені 1921 году. Партызанскія атрады прадаўжалі змаганьне яшчэ некалькі гадоў.

Свая Рэспубліка нараджалася ў крывавых муках, але наш беларускі родны дух, які тады ажыў, не згасаў. На поле бітвы ў след за случакамі выходзілі наступныя пакаленьні змагароў за Беларусь.

27 лістапада – іхны дзень: Дзень Герояў. Таму ў заклікаем усіх, хто носіць імя беларуса, годна сьвяткаваць гэты Дзень, успамінаць нашых Герояў і штогод ставіць у акне сьвечку. Няхай яе агенчык сігналіць Змагарам, што ў гэтай хаце помняць іх Чын.

Жыве Беларусь!

Алесь Краўцэвіч, Беларускае Гістарычнае Таварыства
Алег Латышонак, Беларускае Гістарычнае Таварыства ў Польшчы
Анатоль Міхнавец, Беларуская Нацыянальная Памяць

Фота з прэзентацыі фільму “Беларусь пад нямецкай акупацыяй 1941-1944”

Відэа з канцэрта Андрэя Мельнікава ў Варшаве

Успамінаем Вацлава Юстынавіча Ластоўскага

8 лістапада 1883 году ў засьценку Калесьнікі Глыбоцкага раёну нарадзіўся Вацлаў Ластоўскі, палітык, выдавец, гісторык і літаратар. Цяжка пераацаніць ролю гэтага выбітнага чалавека для Беларусі. Ён быў сакратаром рэдакцыі газэты “Наша Ніва“, выдаў першую “Кароткую гісторыю Беларусі“, пасьля быў рэдактарам газэты “Гоман“ і часопіса “Крывіч“, пісаў апавяданьні і аповесьці, апублікаваў “Падручны расейска-крыўскі (беларускі) слоўнік“ і фундамэнтальную “Гісторыю беларускай (крыўскай) кнігі», шмат перакладаў. І пры гэтым усім узначальваў урад БНР, за што пры паляках трапіў у турму, працаваў у міністэрстве беларускіх справаў у міжваеннай Літве, у Коўне. Адтуль перабраўся ў Менск, быў дырэктарам беларускага дзяржаўнага музэя. У 1937 годзе савецкія карныя ворганы выслалі Ластоўскага ў Саратаў і там расстралялі. Было яму на той момант 55 гадоў. Можна толькі ўяўляць, чаго не пасьпеў зрабіць Ластоўскі - чалавек-акадэмія, генэратар ідэяў, надзелены талентам і неверагоднай працавітасьцю.

Дзяды ў Кракаве

Учора прыхільнікі Беларускай Нацыянальнай Памяці ў Кракаве наведалі месца пахаваньня беларускага паэта Алеся Гаруна, аўтара славутага верша "Ты, мой брат, каго зваць беларусам..."

Сьвяткаваньне Дзядоў у Варшаве

Сёньня на сьвята Дзядоў, калі мы ўзгадваем нашых продкаў, сябры БНП па традыцыі сабралі беларусаў Варшавы, каб ушанаваць магілы славутых землякоў.

Шмат беларускіх дзеячаў знайшлі спачын на варшаўскіх праваслаўных могілках на Волі, таму найперш шлях быў скіраваны туды. Узгадалі ўдзельніка беларускага нацыянальна-вызвольнага руху Янку Жамойціна ды ігумена Мітрафана Будзьку. Запаліўшы зьнічы, беларуская грамада памалілася за ўсіх памерлых праваслаўных беларусаў, пахаваных у Польшчы.

месца пахаваньня Янкі Жамойціна

месца пахаваньня Мітрафана Будзькі

Пазьней беларуская грамада скіравалася на Паванзкоўскія могілкі, дзе пахаваныя многія знакавыя для гісторыі Беларусі асобы, сярод якіх Марыя Ямант, Ян Булгак, Антон Пяткевіч (Адам Плуг), Тадэвуш Даленга-Мастовіч ды іншыя.

месца пахаваньня Яна Булгака

месца пахаваньня Антона Пяткевіча

Напрыканцы ўдзельнікі памаліліся за супакой душаў беларусаў-каталікоў, пахаваных на чужыне.

Без мінулага няма будучыні!

Дзяды ў Варшаве

Беларуская Нацыянальная Памяць запрашае усіх беларусаў, якія знаходзяцца ў Польшчы, на дзень памяці продкаў — Дзяды.

У нядзелю, 1 лістапада, сустракаемся а 12й на пляцоўцы каля мэтро Centrum.

Наведаем магілы выбітных беларусаў, якія знайшлі спачын у Варшаве, запалім зьнічы, а гісторыкі распавядуць нам аб гэтых асобах.

Без мінулага няма будучыні! Чакаем вас!

Фота з прэзентацыі кнігі С. Дубаўца "Як?" у Варшаве

Фота з канцэрта гурта Re1ikt у Варшаве

Сустрэчы ў Сollegium Сivitas

17 кастрычніка 2009 году ў Варшаве адбылася вечарына з удзелам беларускага барда Андрэя Мельнікава. Прысутныя пачулі і старыя, добра вядомыя хіты, і новыя песьні. Спадар Мельнікаў цытаваў урыўкі з кніг Зянона Пазьняка "Нацыянальныя каштоўнасьці" і Сяргея Дубаўца "Як?" і адгукаўся на іх сваімі песьнямі, уступаючы ў пэўным сэнсе ў дыялог з сучаснымі беларускімі мысьлярамі.

18 кастрычніка Беларуская Нацыянальная Памяць правяла сустрэчу зь Зянонам Пазьняком. Старшыня КХП-БНФ выступіў перад прысутнай беларускай грамадой з нагоды 21 угодкаў з дня стварэньня аргкамітэту Беларускага Народнага Фронту. Сустрэча доўжылася амаль тры гадзіны, пад час якіх сп. Пазьняк закрануў многія праблемы беларускай рэчаіснасьці, адказаў на пытаньні прысутных. Усе жадаючыя маглі набыць кніжкі яго аўтарства.

Сябры БНП падтрымоўваюць нашых спартоўцаў у Лёндане

14 кастрычніка ў Лёндане на сусьветна вядомым стадыёне Ўэмблі (Wembley) адбыўся футбольны матч паміж зборнымі Ангельшчыны і Беларусі. Гледачоў на матчы было 79897 чалавек. У беларускім сэктары прысутнічала каля 200-230 заўзятараў.

Сябры БНП прывезлі ў Лёндан шмат нацыянальнай атрыбутыкі: сьцягоў, банэраў. На жаль, ангельскія ахоўнікі не дазволілі пранесьці на стадыён велізарны 10-мэтровы бел-чырвона-белы сьцяг. Але на матчы можна было ўбачыць некалькі нацыянальных сьцягоў сярэдняга памеру. Быў вывешаны банэр з "Пагоняй" і некалькі банэраў "Дынама-Менск" (клюбнага, бела-блакітнага колеру).

Беларусы, як маглі падтрымоўвалі сваіх, скандуючы: "Верым! Можам! Пераможам!" і "Беларусь - наперад!" Аднак, на вялікі жаль, нашая зборная саступіла зорным ангельцам з лікам 3:0

Але мы верым, - нашыя перамогі наперадзе!

БНП запрашае на сустрэчы

У бліжэйшыя дні ў Варшаве адбудзецца некалькі мерапрыемстваў, якія арганізуе Беларуская Нацыянальная Памяць.

17 кастрычніка запрашаем на канцэрт папулярнага беларускага барда Андрэя Мельнікава. Пачатак а 16.30 аўд. B, Collegium Civitas, XII паверх PKiN.


18 кастрычніка, на ўгодкі стварэньня Беларускага Народнага Фронту - асноўнай незалежніцкай грамадзка-палітычнай сілы ў краіне, - адбудзецца сустрэча з легендарным Зянонам Пазьняком. Пачатак а 17.00 аўд. D, Collegium Civitas, XII паверх PKiN.

Успамін айца Яўгена Смаршчка

У пачатку кастрычніка споўнілася 25 год з дня сьмерці выдатнага рэлігійнага і культурна-грамадзкага дзеяча беларускага замежжа Яўгена Смаршчка (Біяграфія).

Грамада Беларускай Нацыянальнай Памяці ў Флямандыі наведала днямі яго магілу пад Антвэрпэнам, каб ушанаваць памяць гэтага выдатнага беларуса.

Месца пахаваньня айца Яўгена Смаршчка

Фота з акцыі ў Варшаве з нагоды Аршанскай перамогі 1514 году

шэсьце на Дзень беларускай вайсковай славы

Беларусы Варшавы адзначылі Дзень беларускай вайсковай славы

Крыніца: Эўрарадыё

8 верасьня беларусы Варшавы адзначылі Дзень Беларускай Вайсковай Славы традыцыйным шэсьцем ад помнікa генерала дэ Голя да памятнай шыльды беларускаму генералу Станіславу Булак-Балаховічу.

Арганізатарам акцыі стала таварыства "Беларуская Нацыянальная Памяць", у мерапрыемстве прынялі актыўны ўдзел стыпендысты праграмы Кастуся Каліноўскага, што распачынаюць у гэтым годзе вучобу ў польскіх ВНУ.


Каля шыльды Балаховіча прысутныя ўшанавалі памяць усіх беларускіх ваяроў, што пад бел-чырвона-белым сцягам, як і ў 1514 годзе, змагаліся за незалежнасць Бацькаўшчыны.

Шэсьце ў Варшаве на Дзень беларускай вайсковай славы

8 верасьня 2009 году адбудзецца шэсьце ў гонар беларускай Перамогі ў бітве пад Воршай, якое арганізуе варшаўская грамада Беларускай Нацыянальнай Памяці.

Пачатак а 17 гадзіне каля помніка Дэ Голю.

Прыходзьце сьвяткаваць Дзень беларускай вайсковай славы з нацыянальнай сымболікай!

Жыве Беларусь!

Успамін Марыські

3 верасьня ў Варшаве сябры Беларускай Нацыянальнай Памяці наведалі магілу Марыі Ямант. Каханая Кастуся Каліноўскага спачыла 101 год таму на Паванзкоўскіх могілках.

У мінулым годзе БНП адшукала дакладнае месца пахаваньня чарнабровай Марыські. Тады ж высьветлілася дакладная дата сьмерці. Бо пад час вайны могілкі былі моцна зруйнаваныя, згарэлі ўсе архівы, што ўскладняла пошукі.

Зараз беларусы наведваюць магілу Марыі Ямант у дзень сьмерці і на Дзяды, каб аддаць даніну павагі, ускласьці кветкі і запаліць зьнічы памяці.

Яшчэ адна забытая магіла

У нядзелю, 28 ліпеня сябры БНП адшукалі магілу Антона Пяткевіча, вядомага ў свой час у шырокіх колах як Адам Плуг.


Пісьменнік нарадзіўся 23 кастрычніка 1823 годуў вёсцы Замосце, недалёка ад мястэчка Грэск на Случчыне. Пазней сям'я пераехала на Нёман, у вёску Жукаў Барок, куды неўзабаве прыехаў і будучы вядомы польскі і беларускі паэт Уладзіслаў Сыракомля, з якім яны пасябравалі. Адам Плуг працаваў настаўнікам, быў некалькі разоў арыштаваны, з 1875 году пераехаў у Варшаву, дзе працаваў рэдактарам розных варшаўскіх і віленскіх часопісаў, займаўся перакладамі з Гюго і Шэкспіра, выдаў некалькі паэтычных зборнікаў і аповесці. Акрамя таго выдаў біяграфіі Сыракомлі (1862), Крашэўскага (1880), Адынца (1885). Быў незвычайна папулярны ў варшаўскіх літаратурных колах.

Наш зямляк знайшоў спачын на Паванзкоўскіх могілках у Варшаве.

урывак з перадачы "Падарожжы дылетанта", прысьвечаны Антону Пяткевічу

Успамін Юльяна Саковіча

13 чэрвеня 1943 году ў Лідзе польскімі тэрарыстамі быў забіты беларускі грамадзкі і палітычны дзеяч Саковіч Юльян. Юльян Саковіч нарадзіўся 24 жніўня 1906 году. Паходзіў з фальварка Баўдыры Ашмянскага павету. Скончыў Віленскую Беларускую Гімназію, вучыўся на агранамічным факультэце Віленскага ўнівэрсытэта. Быў зьвязаны з камуністычным падпольным рухам, за што перасьледаваўся польскімі ўладамі. Пасьля ўз'яднаньня Беларусі ў 1939 годзе быў арыштаваны НКВД, але цудам застаўся жывы. Радыкальна зьмяняе свае погляды, далучаецца да падпольнай Беларускай Незалежніцкай Партыі, кіруе Менскім акруговым камітэтам БНП. Быў начальнікам Менскай паліцыі, працаваў у Беларускай Народнай Самапомачы. Неаднаразова пратэставаў перад нямецкімі акупацыйнымі ўладамі супраць зьнішчэньня мірнага жыхарства і паленьня вёсак. Пахаваны ў Лідзе.

Апошнія дні Уладзіміра Жылкі

Крыніца: represii-by.info

Некалькі дзён таму мы зьмясьцілі аўдыё-запіс твору У.Жылкі "Тэстамэнт", які быў напісаны перад сьмерцю паэта. Успамін Яўхіма Кіпеля дазваляе больш дакладна даведацца пра гэтую трагічную падзею.

***

Жылка расказаў нам, што быў арыштаваны разам з намі і пасаджаны ў менскую турму. Але месяцаў за пяць ён гэтак аслаб, што турэмныя дактары азначылі,

што паэта не будзе жыць. Жылку адвезлі дахаты, дзе ён праляжаў месяцы з чатыры і крыху паправіўся, пачаў хадзіць. НКВД яго сачыла, і як ён толькі крыху ачуняў, яму абвесцілі, што ён засуджаны на пяць год высылкі. Аднак, з увагі на яго хворы стан, яму далі магчымасць выбару — ехаць пад канвоем або без канвою. Жылка, зразумела, выбраў апошняе і сам з'явіўся ў Кацельніч.

У Кацельнічы мы яшчэ пабылі пяць дзён. Да месца высылкі нам заставалася кіламетраў дзвесце пяцьдзесят у бок чыгункі. Нам быў дадзены выбар — ісці пехатой пад канвоем да месца высылкі або як-небудзь дабірацца самім. Мы наважыліся ехаць без канвою, па рацэ Вятцы да прыстані Мядзведак. Ад гэтае прыстані нам трэба было раз'ехацца ў розныя бакі, кажны да свайго месца, вызначанага НКВД: я, Азбукін і Улашчык у г. Налімск, Жылка і Сасіновіч — у г. Уржум, Міцкевіч, Гурскі і Корань. — у г. Малмыж.

На працягу пяцёх дзён мы шмат аб чым гаварылі. Жылка быў у Менску на Акадэмічнай канферэнцыі ў 1927 г. Яго акружалі ў часе канферэнцыі вылучна камуністы і ўсё ўгаворвалі застацца — не ехаць назад у Чэхію. Аднойчы неяк Жылка сустрэўся з намі — беларускімі патрыётамі — адзін на адзін і папытаўся ў нас, ці варта заставацца. Мы ўсе ў адзін голас параілі яму ехаць назад і жыць у Чэхіі. У гутарцы я і прыпомніў Жылку нашыя парады. Пачуўшы гэта, Жылка ўстаў і сказаў: “Ведаеш, браце, мае раны мне і так баляць — ты іх больш не цвялі”. Я папрасіў выбачэння, ды больш аб гэтым ніхто нічога не ўспамінаў.

Мы купілі дзве лодкі — адну маленькую, а другую вялікую. У маленькую пасадзілі Жылку, каб яго ніхто не турбаваў і ён адчуваў сябе больш вольна. Маленькая лодка была, прывязана да вялікае, і пасажыру гэтае лодкі не трэба было веславаць. За капітана нашае “эскадры” быў Міцкевіч, бо ён нарадзіўся і выгадаваўся на Нёмане. З нейкае пасцілкі, ахвяраванае добрымі людзьмі, ён зрабіў ветразь, і мы цэлы дзень ехалі не вяслуючы, але пад вечар наляцеў буй-вецер, парваў сціплы ветразь і ледзь-ледзь нас не патапіў. Ехалі ўдзень, а ўначы раскладалі вогнішча і адпачывалі.

За тыдзень мы прыехалі на апошнюю прыстань Мядзведкі, адкуль мусілі разысціся на пяць гадоў у розныя бакі. Тут мы даведаліся, што ў тым горадзе, дзе будзе адбываць высылку Жылка, няма добрага доктара. Таму паэта папрасіў у тутэйшага НКВД дазволу паехаць з намі ў Налінск на тры дні на кансультацыю да доктара.

Тры дні быў з намі Уладзімір Жылка. На чацвёрты дзень мы нанялі хурманку і паэта паехаў да месца свае высылкі ў г. Уржум. Першы час мы досыць акуратна ліставаліся, Жылка ніколі ні на што не наракаў. Неўзабаве мы даведаліся, што ён знайшоў працу ў тамтэйшай бібліятэцы.

Але за колькі месяцаў мы атрымалі ад Сасіновіча ліст, у якім ён пісаў. што Жылка адчувае сябе вельмі дрэнна. Мы, параіўшыся паміж сабою, пастанавілі прапанаваць паэту кінуць працу і атрымваць ад нас сваіх суродзічаў, пасяродкі на жьщцё. Жылка вельмі пакрыўдзіўся. Ён напісаў нам ліст, у якім, дзякуючы за наш добры намер, заўважыў, што яму міласціна не трэба, бо ён заробіць і сам сабе на хлеб.

У канцы лістапада 1932 года Уладзімір Жылка лёг у бальніцу. I помню, што чацвёртага сакавіка 1933 года я атрымаў ад Сасіновіча ліст, у якім ён пісаў:

“Сябры, падаю вам сумную вестку — няма сярод нас Уладзіміра Жылкі. Першага сакавіка а сёмай гадзіне ўвечары ён памёр. Пахаваў я яго на тутэйшых могілках трэцяга сакавіка а пятай гадзіне ўвечары...” Далей мы даведаліся з ліста, што калі Уладзімір Жылка не мог падняцца з ложка, за тыдзень да ягонае смерці, да яго прыйшоў у бальніцу энкаведысты. Ён заявіў, што НКВД дазваляе Жылку змяніць месца высылкі і нават дазваляе выехаць на паўдня. У той жа час выклікалі ў гарадскі аддзел аховы здароўя Сасіновіча і сказалі, што калі толькі будуць патрэбныя грошы на пераезд Жылкі, дык гэтыя грошы асігнуе гарадскі аддзел. А ў паэты ў гэты час ужо пачалася агонія...

Тыдні за два пасля смерці Уладзіміра Жылкі я атрымаў ад Сасіновіча ліст, але ўжо не поштай, а праз знаёмых людзей. Адчыніўшы ліст, я прачытаў:

“Тэстамент, або духоўніца, адпісаная Уладзімірам з Адама і Таццяны сынам Жылкавым”.

Я зрабіў усё, ад мяне залежнае, каб старанна перахаваць гэты выдатны мастацкі твор, а пасля сканчэння свае высылкі пазнаёміў з ім усю нашу грамадскасць.

Калі я ўспамінаю цяпер тыя апошнія дні, праведзеныя з Жылкам, на памяць усплываюць радкі з аднаго ягонага верша, які ён прачытаў нам у дарозе ад Кацельніча да Мядзведкаў:

Але нам будуць усё ж мілейшы

Часы, калі з нізін балот

3 надзеяй ў шчаснасць дзён святлейшых

Устане ўзбуджаны народ.

Не відна йшчэ ў завірусе,

Куды ляжыць ягоны шлях.

Але дух творчы Беларусі

Жыве й змагае долі жах.

...Бяжыць суровая Вятка. Чытае свае вершы Уладзімір Жылка. Мы, сцяўшы зубы, яшчэ мацней налягаем на вёслы, бо ў нас не згасла вера ў тое, што нашая ідэя правільная. Мы цвёрда перакананыя, што наш народ скіне гвалтоўную маскоўскую ўладу і Беларусь зробіцца вольнаю і самастойнаю*.

100 гадоў з дня нараджэньня Язэпа Найдзюка

100 гадоў таму 12 траўня 1909 г. у Байдатах, у Ваўкавыскім павеце нарадзіўся Язэп Найдзюк, чалавек, які незвычайна шмат зрабіў для беларускага народу. Актыўны ўдзельнік беларускага руху ў Вільні, друкар, рэдактар, публіцыст, аўтар гісторыі Беларусі "Беларусь учора і сяньня".

Язэп Найдзюк
Фота з "Czasopis: Białoruskie pismo społeczno-kulturalne", nr 2-2004

Працаўнікі рэдакцыі «Беларускай крыніцы» у Вільні: Зьлева напр.:

Язэп Найдзюк, Уладзіслаў Тарасевіч, Мар'ян Пяцюкевіч, Ян Пазьняк
Фота з кнігі: Зянон Пазьняк. Развагі: Канцэпцыя новага Беларускага Адраджэньня, кн.1, артыкулы і матэр'ялы (1990 -ІІІ 1996)

3 апошнія фота БНП зьмяшчае з ласкавай згоды Беларускай бібліятэкі й музэю імя Ф. Скарыны ў Лёндане:

Іншыя артыкулы БНП пра Я. Найдзюка:

Беларусы ў Інаўроцлаве. Успамін Язэпа Найдзюка
БНП ушаноўвае памяць Я. Найдзюка і Г. Канапацкага

Інтэрвію з Аленай Глагоўскай:

"100 год невядомаму друкару"