На радзіме Кастуся Каліноўскага

19 сьнежня беларускія студэнты, якія навучаюцца па праграме імя Кастуся Каліноўскага, і слухачы польска-беларускай школы (SEW UW) наведалі в.Мастаўляны.

Мясцовы жыхар сп. Уладзімер правёў для грамады экскурсію па былой сядзібе Каліноўскіх. Перад прысутнымі выступіў кіраўнік БНП Анатоль Міхнавец, які распавёў пра жыцьцё і змаганьне Кастуся Каліноўскага за вольнасьць нашага краю.

Моладзь ушанавала памяць беларускага нацыянальнага героя гімнам "Магутны Божа".

Пазьней накіраваліся ў мястэчка Ялоўка да касьцёла, дзе быў ахрышчаны Кастусь Каліноўскі.

Па дарозе да сядзібы Каліноўскіх

Кутны камень хаты Каліноўскіх

Ля дрэваў, што памятаюць Кастуся

Кіраўнік БНП на тэлеканале БЕЛСАТ

30 лістапада 2008 году кіраўнік нашай арганізацыі Анатоль Міхнавец прыняў удзел у праграме "Аб'ектыў" на беларускім тэлеканале БЕЛСАТ.

Беларускі дыскусійны клюб у Варшаве

Беларускі дыскусійны клуб пры Інстытуце грамадзянскай прасторы Вышэйшай школы гандлю і права імя Р. Лазарскага запрашае на чарговае адкрытае спатканне Клубу прысвечанае тэме:

Памятаем, шануем. Прэзентацыя арганізацыі «Беларуская Нацыянальная Памяць»

Выступоўца: Анатоль Міхнавец - кіраўнік Ініцыятывы БНП, студэнт Collegium Civitas, стыпендыст праграмы імя Кастуся Каліноўскага

Мова: беларуская (асноўная), расейская, польская (дапаможныя) чацьвер, 4 снежня, а 19.00

Wyzsza Szkola Handlu i Prawa im. R. Lazarskiego (Swieradowska 43, станцыя метро: Wilanowska) -> сектар "F" -> 9 паверх (ліфтам) -> Sala Konferencyjna

Лістападаўскія вандроўкі БНП

Падыходзіць да заканчэньня лістапад - месяц, у якім беларусы асаблівым чынам узгадваюць сваіх Дзядоў, продкаў.

За апошні час сябры БНП здзейсьнілі некалькі запланаваных падарожжаў у Польшчы да месцаў пахаваньняў выбітных асобаў, якія маюць вялікія заслугі перад Беларусяй, і ўшанавалі іх памяць.

Сярод іншых месцаў былі наведаныя магілы Веры Карчэўскай у Супраслі і Міхала Андрыёлі ў Наленчаве, а таксама месца гібелі Язэпа Булак-Балаховіча ў Белавежы.

Як праходзілі беларускія Дзяды ў Польшчы

Крыніца: Эўрарадыё
Наста Ільіна

Варшаўскія беларусы на Дзяды ўшанавалі магілы землякоў на тэрыторыі Польшчы. Арганізатарам мерапрыемства-рэквіему стала супольнасць “Беларуская Нацыянальная Памяць”, сябры якой займаюцца пошукамі месцаў пахавання беларусаў у Еўропе.

Спачатку ўдзельнікі мерапрыемства наведалі месца гібелі ў 1940 годзе ад рук нацыстаў беларускага генерала Станіслава Булак-Балаховіча, дзе запалілі знічы і памаліліся каля памятнай шыльды (месца пахавання генерала, які ў 1920-я змагаўся за незалежнасць Беларусі, не існуе).




Памятная шыльда, дзякуючы намаганням яго ўнука Мацея-Станіслава Булак-Балаховіча, некалькі гадоў таму была ўсталяваная на будынку праваслаўнай семінрарыі, якая знаходзіцца недалёка ад таго месца, дзе была апошняя канспіратыўная кватэра генерала. Былі ўшанаваныя магілы Якуба Ясінскага і Тадэвуша Корсака, якія змагаліся ў шэрагах паўстанцаў Тадэвуша Касцюшкі.

Далей ўдзельнікі мерапрыемства накіраваліся на Брудноўскія могілкі, дзе пахаваная сяброўка Саюзу Беларускай Моладзі ў Любчы Алена Сэнюх. Пра яе лёс распавёў яе брат Чэслаў Сэнюх, славуты перакладчык беларускай літаратуры на польскую мову.


Таксама група беларусаў наведала знакамітыя Павонзкі, дзе нядаўна “Беларуская Нацыянальна Пямяць” знайшла магілу нявесты Кастуся Каліноўскага Марыі Дмахоўскай (Ямант), наведалі магілу славутага фотамастака Яна Булгака і пісьменніка Тадэвуша Далэнга-Мастовіча, аўтара твораў пра Беларусь.


Завяршылася мерапрыемства на праваслаўных могілках Варшавы, што знаходзяцца ў мікрараёне Воля, дзе была ўшанаваная памяць праваслаўнага дзеяча а. Мітрафана Будзькі (прадзеда беларускага палітыка Паўла Севярынца) і знакамітага літаратурнага крытыка, грамадскага дзеяча, былога сябра СБМ Яна Жамойціна.

2 лістапада сябры Беларускай Нацыянальнай Памяці адведалі магілы Антона Сокал-Кутылоўскага ў Шчэціне і генерала Язэпа Булак-Балаховіча ў Белавежы.

Дзяды

Беларуская Нацыянальная Памяць (БНП) запрашае усіх беларусаў, якія знаходзяцца ў Польшчы, на дзень памяці продкаў - Дзяды.

У нядзелю 2 лістапада сустракаемся а 11 гадзіне на пляцоўцы каля мэтро Centrum.

Ушануем памяць беларусаў, якія знайшлі спачын у Варшаве.

Бяз мінулага няма будучыні!

магіла Пятра Ластаўкі

Ужо традыцыйна Беларуская Нацыянальная Памяць ладзіць ушанаваньне нашых продкаў. Мы спрабуем сістэмаваць усю інфармацыю, каб адшукаць магілы вядомых беларусаў.

Нядаўна была адшукана магіла Пятра Ластаўкі. Мы выкарыстоўваем слова адшукана таму, што дакладнае месца магілы было невядома. Дапамог у пошуку сп. Юры Туронак. Вельмі часта пра месцы пахаваньня беларускіх дзеячоў няма дакладнай інфармацыі. Калі няма сваякоў, то можа і ня быць помніка альбо ён у вельмі дрэнным стане.

Акрамя магілы Пятра Ластаўкі, якая знаходзіцца у г. Nowy Dwor Mazowiecki, сябры БНП у апошні час адшукалі месцы спачыну Антона Асяндоўскага (г. Milanówek) і Тадэвуша Даленгі-Мастовіча (варшаўскія могілкі Powązki)

Беларуская Нацыянальная Памяць на сваёй старонцы ў сеціве стварыла інтэрактыўную мапу, дзе зьмяшчае інфармацыю пра ўсе вядомыя месцы, зьвязаныя з беларусамі і беларускай дзейнасьцю.

Ахвотных дапамагчы, запрашаем далучацца да нас!

месца спачыну Тадэвуша Даленгі-Мастовіча

месца спачыну Антона Асяндоўскага

Дзень Беларускай вайсковай славы ў Варшаве

Крыніца: Радыё "Свабода"

У нядзелю беларусы маршам адзначылі дзень Беларускай вайсковай славы ў польскай сталіцы.

Каля 30 чалавек, пераважна студэнтаў-каліноўцаў, прайшлі ад плошчы генэрала дэ Голя да будынку, дзе ўсталяваная мэмарыяльная шыльда ў гонар генэрала Станіслава Булак-Балаховіча.

Удзельнікі маршы несьлі вялізны бел-чырвона-белы сьцяг.


“Дзе б беларусы не былі – на Бацькаўшчыне ці ў эміграцыі – трэба заўсёды годна адзначаць Дзень беларускай вайсковай славы”, - сказаў адзін з удзельнікаў акцыі.

Іншая ўдзельніца адзначыла, што у “Беларусі, нажаль, нельга годна адзначыць гэты дзень, бо ізноў будуць затрыманьні актывістаў”.


Акцыю правяла арганізацыя "Беларуская нацыянальная памяць".

У суботу мясцовыя беларусы разам з палякамі ў гонар сьвята гралі ў “страйк-бол”.

Успамін а.Яна Матусевіча

Айцец Ян Матусевіч (1948-1998)

Нарадзіўся 24.07.1948 г. у вёсцы Коменка Менскай вобласьці. Яго сям'я – беларуская, праваслаўная з уніяцкімі каранямі.

Пасля заканчэньня сярэдней школы ён вучыўся на рэжысёрскім факультэце Беларускага тэатральна-мастацкага інстытута. У 1972 годзе, на параду свайго духоўніка ксяндза Яна Такарскага вырашае паступіць у праваслаўную духоўную семінарыю ў Смаленску. У 1974-1979 гг. працаваў як праваслаўны сьвятар у Смаленску, а потым у мясцовасьці Маркава каля Маладзечна. У 1979 г. далучыўся да Каталіцкай Царквы. На працягу наступных адзінаццаці гадоў быў пробашчам у Барунах (1979-1990). З 1988 году пачынае адпраўляць па-беларуску, Баруны становяцца месцам паломніцтваў інтэлігенцыі з усёй Беларусі. Маладыя людзі, якія не былі ахрышчаныя ў дзяцінстве, жадаюць прыняць Хрост менавіта ў айца Яна Матусевіча, і менавіта тады, з 1988 па 1990 год, у Барунах адбываюцца хросты ва ўсходнім абрадзе. 12 лістапада 1989 году ўніяцкая моладзь і інтэлігенцыя прысутнічаюць на сьвяце Сьвятога Язафата ў Барунах. Хоць службу айцец Ян адпраўляў у лацінскім абрадзе, можна лічыць гэтую падзею першай акцыяй уніятаў Менску.

Ад 1990 г. а. Ян быў пробашчам першай грэка-каталіцкай парафіі ў Менску. Пасьвяціў крыж у Курапатах, пастаўлены на месцы масавых расстрэлаў грамадзянаў БССР у трыццатыя гады НКВД. У красавіку 1989 г. узяў удзел у першым зарганізаваным беларускай апазіцыяй маршу “Чарнобыльскі шлях”. Быў сябрам Рады Таварыства Беларускай Мовы ў Менску, ад моманту заснаваньня ТБМ. Сябра Рады і адзін з сузаснавальнікаў Біблійнага Таварыства Рэспублікі Беларусь. Протопрэзьбітар Грэка-Каталіцкай Царквы на Беларусі.

Памёр пасля цяжкай хваробы 02.09.1998 г. ў Менску.

Адам Станкевіч з небыцьця

Крыніца: Польскае радыё Віленскае выдавецтва “Інстытут беларусістыкі” рыхтуе для чытачоў поўны збор твораў Адама Станкевіча, беларускага каталіцкага сьвятара, рэлігійна-культурнага й палітычнага дзеяча XX стагодзьдзя, гісторыка й літаратуразнаўцы. Што ўвойдзе ў гэтае адмысловае выданьне даведаўся карэспандэнт Польскага Радыё Янка Хамовіч. Постаць Адама Станкевіча была незаслужана забытая - палічылі гісторык Алесь Пашкевіч ды выдавец Валер Булгакаў і вырашылі ставарыць вельмі адмысловую кніжку, у якой будуць сабраныя ўсе літаратурныя здабыткі нашага славутага земляка. Валер Булгакаў: Гэта больш за трыццаць публікацый. Некаторыя зь іх мелі ў арыгінале 300-400 старонак. Кніжка гэта вельмі багата аздоблена, зьмешчаны ўнікальны ілюстрацыйны шэраг. Некаторыя ілюстрацыі друкуюцца ў колеры. Кніжка зь вялікім навуковым апаратам. Адных камэнтароў у кнізе зьмешчана каля 150 старонак. Зазвычай гэта сьведчыць пра сур’езнасьць публікацыі. Камэнтары не маленькія, вялікі паказьнік ды вялікая прадмова. Мы хочам зрабіць вельмі добрую паліграфію, дзякуючы гэтаму друк трошкі зацягваецца. Я думаю, што ў сярэдзіне верасьня яна ўжо выйдзе ды й будзе прэзэнтоўвацца на тэрыторыі ўсёй Беларусі. Першыя творы Адам Станкевіч надрукаваў на пачатку 20-ых гадоў XX стагодзьдзя. Яго літаратурная й навуковая спадчына шматгранная. Пісаў ён на тэмы па гісторыі Беларусі ды нацыянальнай культуры, пра беларускі нацыянальна-вызваленчы й хрысьціянскі рух, літаратуразнаўства, тэалёгію, касьцёльнае красамоўства, літоўска-беларускія моўныя ўзаемасувязі. Валер Булгакаў: Напрыклад, у 1925 годзе выйшла яго першая кніга “Францішак Скарына – першадрукар Беларусі”, а апошнія тэксты былі апублікаваныя, ці хутчэй напісаныя, незадоўга да апошняга арышту, які адбыўся ў 49-ым годзе, незадоўга да яго заўчаснай сьмерці – гэта праект рэформы каталіцкага касьцёлу на Беларусі. Гэта таксама яго кнігі, якія выходзілі ў Вільні падчас гэтак званай нямецка-фашысцкай акупацыі. Напрыклад, у 43 годзе ў Вільні выйшла яго кніжка “Вучыся й маліся” і ў гэтым часе выйшла богаслужбовая кніжка “Драбнейшыя выняткі з рэтуалу”. Усё разам гэта склала аснову публікацыі. Пра патрэбу гэтай публікацыі гаварыць нават і ня хочацца. Пра гэта сьведчаць той красамоўны факт, што пачынаючы з 91 году ў Беларусі было перавыдадзена толькі дзве ягоныя кнігі – адносна маленькія. Выданьне гэта адпавядае акадэмічным стандартам. Яно ня будзе ўспрымацца вельмі крытычна нават з боку акадэмічных супрацоўнікаў. Адам Станкевіч быў сярод першых ксяндзоў, якія пачалі беларусізацыю Касцёла – прамаўлялі казаньні ды праводзілі службы па-беларуску. У 1917 годзе ксёндз Станкевіч - адзін з заснавальнікаў Хрысьціянска-Дэмакратычнай злучнасьці, пазней пераўтворанай у партыю Беларуская Хрысьціянская дэмакратыя. Валер Булгакаў: “Беларуская Хрысьціянская дэмакратыя” – гэта адна з вядучых палітычных сілаў, якая маніфэставала палітычныя ды й культурныя правы беларусаў у міжваеннай Польшчы. Апрача таго, Адам Станкевіч быў сьвятаром, ён належыць да піянэраў беларускага нацыянальнага сьвядомага сьвятарства. Першую імшу на беларускай мове ён адправіў яшчэ ў далёкім 1915 годзе ў мястэчку Крэва, зараз гэта Гарадзенская вобласьць. Гэта быў вядомы палітык – з 1922 па 1928 год ён быў дэпутатам Польскага сойму й больш за тое, ён быў фактычна нефармальным лідэрам Беларускага пасольскага клюбу ў Варшаве. Гэта чалавек унівэрсальнага таленту, які, на жаль, быў незаслужана забыты і, больш за тое, ягоныя канец быў вельмі трагічным. Ён быў арыштаваны й асуджаны сталінскім судом. Неўзабаве пасьля арышту, у тым жа самым 1949 годзе, ён памёр у адным з лягероў. І савецкая ўлада вельмі зьдзекліва напісала ў дыягназе, што памёр ад атлусьценьня сэрца. Гэта чалавек, які ад пачатку да канца сьцвярджаў сваю беларускасьць. І ніякіх сэнтымэнтаў у яго ідэйнай пазыцыі не прасочвалася. Судзіць за каталіцтва й патрыятызм было няёмка нават бальшавікам, яны прыдумалі зьдзеклівае абвінавачваньне: поруч з «антысавецкай прапагандай» Станкевічу інкрымінаваўся шпіянаж на карысць Японіі. Распавядае цікавыя зьвесткі з жыцьця беларускага сьвятара гісторык Алесь Пашкевіч. Працуючы над ставарэньнем гэтага збору, спадар Пашкевіч сутыкаўся і зь іншымі вельмі цікавымі й дагэтуль невядомымі фактамі й дакумэнтамі. Алесь Пашкевіч: У свой час мне пашчасьціла працаваць ў цэнтральным вайсковым архіве Польскім з матэрыяламі другога адзьдзелу Польскага генэральнага штабу. І вось там былі найбольш цікавыя матэрыялы, якія мяне ўразілі – рапарты канфэдэнтаў другога адзьдзелу, якія пісаліся нават вядомымі беларускімі дзеячамі. Гэта дазволіла крышку па-іншаму глянуць на разьвіцьцё беларускага нацыянальнага руху ў міжваеннай Польшчы. Гэта не абавязкова такая крыніца, якой можна верыць, аднак у прынцыпе гэта дало штуршок да новых пошукаў. Гэта першыя такія знаходкі, дагэтуль невядомыя ў беларускай гісторыяграфіі. Яшчэ адзін цікавы факт. Ад ваенных часоў захаваўся чарнавы рукапіс «Расказы з гісторыі Беларусі для школ» Адама Станкевіча, пачаты, верагодна, у 1940 годзе. Захаваліся 111 аркушаў, напісаных ад рукі, часткова надрукаваных на машынцы, месцамі ёсць падклейкі карэктурных лістоў, узятых з ранейшых публікацыяў. Канцэпцыя гэтай працы – нацыянальна- беларуская. Да кожнага разьдзелу прыкладзены пытаньні для вучняў, напрыклад, такія: “Хто такія ліцьвіны?” Яны таксама сьведчаць пра імкненьне Адама Станкевіча распавесьці вучням пра самабытнасьць беларусаў. Якраз аднавіць «Расказы з гісторыі Беларусі для школ» для Алеся Пашкевіча было самым складаным. Алесь Пашкевіч: Калі мы вызначыліся, што будем друкаваць, цяжкасьць заключалася ў тым, каб сабраць увесь матэрыял. Некаторыя выданьні дастаткова вядомыя, і зь імі цяжкасьцяў не было – яны ёсьць у многіх беларускіх бібліятэках, іншыя мы шукалі ў беларускіх бібліяфілаў. Адзіная толькі праблема была, дзе знайсьці адну з прац “Расказы з гісторыі Беларусі для школ”, якая выкарыстоўвалася падчас нямецкай акупацыі ў якасьці падручніка для беларусіх школ. Справа ў тым, што яна друкавалася ў пэрыядычных выданьнях. Праблемы былі ў тым, што гэтыя варыянты адрозьніваліся. Прачытаўшы гэтую кнігу, можна ў поўнай ступені зразумець і ўьсвядоміць, як увогуле фармавалася беларуская гістарычная канцэпцыя. Таму яна будзе цікавая кожнаму - лічыць Алесь Пашкевіч. Алесь Пашкевіч: Карысная гэтая кніга для розных катэгорыяў грамадзтва й для тых, хто проста цікавіцца беларускай гісторыяй, гісторыяй канкрэтна беларускага хрысьціянскага руху, хто цікавіцца развіцьцём беларускай ідэалёгіі 20 стагодзьдзя. У гэтай кнізе, калі яе браць у комплексе, паказана, як фармавалася беларуская гістарычная канцэпцыя. Вернікам таксама гэтая кніжка буде вельмі цікавая, таму што ў ксяндза Адама былі некаторыя працы, прысьвечаныя выключна рэлігійным момантам. Самая вядомая праца, пра якую яго калега ксендз Шутовіч казаў, што яна замяняе беларусам біблію, гэта «Божае Слова: Лекцыі, эвангеліі і прамовы на нядзелі і сьвяты». На кожнае рэлігійная сьвята ёсць яго прамова па нейкіх рэлігійных сюжэтах. Гэты матэрыял заўсёды захоўвае актуальнасьць. Шукаць у кнігарнях гэтае выданьне можна на пачатку восені. Як заўважылі яго стваральнікі, тэрміны трошачкі затрымліваюцца, таму што іх задача - добры матэрыял выдаць з найлепшай якасьцю.

Праз тыдзень Дзень беларускай вайсковай славы

Набліжаецца 8 верасьня - сьвята беларускай вайсковай славы.

Пакуль невядома ці адбудзецца на Крапівенскім полі традыцыйны Фэст беларускай аўтарскай песьні і паэзіі "Аршанская бітва". Але, ня гледзечы ні на што, трэба годна адзначыць сьвята нашай перамогі.

Беларуская Нацыянальная Памяць зьвяртаецца да грамадзкіх арганізацыяў і ўсіх суайчыньнікаў арганізаваць сьвяткаваньні ў розных месцах і ў розных формах. Няхай 8 верасьня стане сапраўдным народным сьвятам.

Жыве Беларусь!

Архіўныя здымкі са Скарынінскай бібліятэкі ў Лёндане

Беларускія сьвятары: а. П.Татарыновіч (другі злева), біскуп Ч.Сіповіч (пасярэдзіне), а. У.Салавей (зправа)

Беларусы ў табары ДП у Віндзішбергэрдорфе. 29.2.1948 г.

а. Адам Станкевіч

Пахаваньне прафесара Вацлава Іваноўскага
Труну нясуць (злева направа) Ф.Кушаль, Я.Найдзюк, М.Ганько, Я.Булгак

княгіня Магдалена Радзівіл (злева)

Саюз беларускай моладзі ў Нясвіжы. 1944 год

Лявон Рыдлеўскі

25 жніўня - Дзень Адраджэньня

25 жніўня – Дзень Адраджэньня. Беларуская Нацыянальная Памяць віншуе ўсіх землякоў з гэтым вялікім сьвятам.

Сёньня ўзгадваюцца словы, сказаныя Зянонам Пазьняком на сустрэчы са студэнтамі праграмы імя К.Каліноўскага ўлетку 2006 году. Беларусы заўсёды знаходзілі выйсьце ў самым складаным становішчы. Так было ў бітве пад Воршай, так было 17 гадоў таму, калі апазыцыя БНФ у Вярхоўным Савеце парушыла, здаецца, непарушнае. Парляманцкая апазыцыя прымусіла большасьць надаць Дэкларацыі аб сувэрэнітэце статус канстуцыйнага закону.

Гэты дзень мы па праву называем Днём Адраджэньня. Гэта дзень, калі нашая Нацыя адчыніла новую старонку гісторыі. Мы, беларусы, пачалі пісаць яе самі. Мы сталі гаспадарамі на сваёй зямлі.

Нацыянальны сьцяг на Сьвятой гары

Можна доўга разважаць пра тое, што было зроблена, а што не. Аналіз патрэбны, але найважнейшае гэта рэальныя справы, якія будуюць Беларусь. Мы змагаемся не супраць, мы змагаемся ЗА. Той лёзунг, які зараз выкарыстоўвае беларуская ўлада (“За Беларусь!”) – гэта лёзунг, які ў сярэдзіне 90-х гадоў быў уведзены ў жыцьцё беларускімі нацыяналістамі.

Беларусы перамаглі пад Воршай, перамаглі 17 год таму, бо ў іх быў стрыжань. Яны будавалі і адраджалі Беларусь. Верым, што будзе ў нашага Адраджэньня новы штуршок, які прывядзе наш народ да сапраўднай незалежнасьці.

Успамін Прэзыдэнта БНР

16 жніўня сябры Беларуска-Эўрапейскага Задзіночаньня з Бэльгіі і Францыі, а таксама прадстаўнікі нашай супольнасьці “Беларуская Нацыянальная Памяць” наведалі ў Парыжы месца пахаваньня Прэзыдэнта БНР Міколы Абрамчыка.


На гэты дзень прыпыдаюць 105-я ўгодкі з дня яго нараджэньня. Мікалай Сямёнавіч Абрамчык нарадзіўся ў вёсцы Сычавічы на Маладзечаншчыне. Скончыў Радашковіцкую беларускую гімназію, працягваў адукацыю ў Празе. Пазьней жыў у Францыі, дзе стварыў “Хаўрус беларускай працоўнай эміграцыі”. У 1939-44 гг. быў рэдактарам газэты “Раніца”, якая выходзіла ў Бэрліне. Старшыня Рады БНР у 1943 і 1947 – 1970 гг.

У часе нядаўняй экспедыцыі БНП было дакладна ўсталявана месца пахаваньня М.Абрамчыка. Гэтая нашыя акцыя паглыбіла кантакты з Радай Беларускай Народнай Рэспублікі. Мы атрымалі ліст падзякі ад імя Рады БНР, які даслаў намеснік старшыні сп.Сяргей Навумчык. Як стала вядома, Рада БНР плануе ўсталяваць помнік на магіле Міколы Абрамчыка.

У часе гэтай акцыі, арганізаванай сумеcна беларускай дыяспарай Бэльгіі і Францыі (арганізацыя "БЭЗ") і БНП, выступалі іх прадстаўнікі, якія заклікалі пашыраць і папулярызаваць дзейнасьць Рады Беларускай Народнай Рэспублікі ды яе колішняга Прэзыдэнта. Узгадвалі таксама Ніну Абрамчык, якая пахаваная разам са сваім мужам. Ніна Абрамчык, у дзявоцтве Ляўковіч, нарадзілася 20 сакавіка 1916 на Пружаншчыне. Закончыла Віленскую беларускую гімназію, вучылася ў Віленскім універсітэце, была сябрам Беларускага студэнцкага саюза. На пачатку 40-х гадоў пабралася шлюбам з Міколам Абрамчыкам, жыла ў Берліне, працавала ў «Раніцы». У 1942-1943 гг. апрацавала і выдала «Гісторыю Беларусі ў картах» і некалькі зборнікаў вершаў і песняў.

Сьвятар з беларускай грэка-каталіцкай парафіі ў Антвэрпане айцец Ян Майсейчык адслужыў паніхіду. Прысутныя ўсклалі кветкі ў нацыянальных колерах. Акцыя скончылася спевам беларускага гімну “Магутны Божа”.

16 жніўня - дзень нараджэньня Міколы Абрамчыка

У суботу, 16 жніўня а 11 гадзіне адбудзецца акцыя памяці Прэзыдэнта БНР Міколы Абрамчыка.

Месца збору каля брамы Porte Principale на могілках Pere-Lachaise у Парыжы. Уваход з боку вуліцы Boulevard de Menilmontant.

Запрашаем усіх беларусаў, якія знаходзяцца ў Заходняй Эўропе!

Кантактны тэлефон у Бэльгіі: +32487880777

БНП у Лёндане

Сябры БНП наведалі Лёндан з мэтай далейшай працы ў бібліятэцы імя Ф. Скарыны, а таксама для ўзгадненьня ўсіх пытаньняў па аднаўленьні помніка Лявону Рыдлеўскаму, віцэ-прэзыдэнту Рады БНР у 50 гг. ХХ, старшыні Саюзу беларусаў у Францыі.

Месца пахаваньня было адшуканае пад час папярэдняга візыту БНП у Лёндане з дапамогай гісторыка Натальлі Гардзіенкі. На жаль, сам помнік, які калісьці быў усталяваны на магіле ўдзельніка Слуцкага Збройнага чыну, не захаваўся. Таму Згуртаваньне Беларусаў Вялікай Брытаніі (ЗБВБ) выступіла зь ініцыятывай аднавіць помнік.

У памяць Л. Рыдлеўскага айцом Сяргеем Стасевічам была адслужана паніхіда, якая завяршылася сьпяваньнем гімну “Магутны Божа”.

Грамада БНП таксама мела прыемную місію павіншаваць айца Аляксандра Надсана, які 8 жніўня адзначыў свой 82 дзень нараджэньня. Дзякуючы яго нязьменнай падтрымцы і дапамозе былі адшуканыя забытыя магілы некаторых беларускіх дзеячаў, аб чым мы ўжо пісалі на нашым сайце. Мы выказваем а. Аляксандру сваю шчырую падзяку і жадаем здароўя і доўгіх плённых гадоў жыцьця.

Працяг і заканчэньне экспедыцыі БНП у Нямеччыне

Пакінуўшы Швайцарыю, грамада Беларускай Нацыянальнай Памяці (БНП) накіравалася ў Баварыю і Бадэн-Вюртэмбэрг.

Але па дарозе вырашылі заехаць у ваколіцы возера Лютэнзэе, якое знаходзіцца ў Нямеччыне, недалёка ад мяжы. Пад час ранейшай працы сябраў БНП у беларускай бібліятэцы імя Ф.Скарыны ў Лёндане да нас патрапіў здымак з выявай помніка ў гонар Слуцкага Збройнага Чыну, які быў зроблены ў 60-ыя гады мінулага стагодзьдзя. Аднак, не было дакладнай інфармацыі ні пра месца, дзе помнік знаходзіўся, ні пра тое, ці ён увогуле захаваўся.

Прыехалі на месца даволі позна, але ня гледзячы на тое, што ўжо было цёмна, помнік, усталяваны беларусамі ў 1948 годзе, удалося адшукаць. Гэты знак беларускай прысутнасьці на няроднай зямлі ўзрушвае да глыбіні душы. І безумоўна радуе той факт, што помнік не разбураны ўладамі ці апаганены мясцовымі вандаламі. Хочацца сказаць вялікі дзякуй немцам, якія захоўваюць чужыя помнікі. Дзякуй, што не бяруць прыклад з пэўнай краіны ў цэнтры Эўропы, краіны, што нішчыць нешматлікія манументы гісторыі і культуры свайго роднага краю.


Раніцай давялося папрацаваць над прыборкай дзялянкі і ачысткай падмурку помніку. Пасьля адбылася кароткая акцыя ўшанаваньня і рушылі далей у дарогу да Мюнхену.

У сталіцы Баварыі адбылася сяброўская сустрэча з мясцовымі беларусамі. Маем надзею, што ў хуткім часе ў гэтай нямецкай зямлі паўстане мясцовы асяродак Беларускай Нацыянальнай Памяці.

На жаль, не ўсе запланаваныя месцы ўдалося наведаць. Не хапае дакладных зьвестак. Тыя людзі, якія ведалі, ужо ня ў стане дапамагчы дакладнай інфармацыяй альбо проста адышлі з гэтага сьвету. Але мы працягваем пошук, каб не адзін беларускі змагар не застаўся забытым.

У Баварыі, сярод іншага, мы наведалі могілкі Waldfriedhof ў Мюнхене, дзе пахаваны айцец Уладзімер Салавей, які загінуў у аўтамабільнай аварыі ў 1974 годзе. Уладзіслаў Уладзімір Салавей - каталіцкі сьвятар усходняга абраду, мітрафорны протаярэй, рэлігійны дзеяч беларускага замежжа ў Заходняй Нямеччыне, удзельнік беларускага хрысціянскага руху ХХ ст. Па ўспамінах людзей, якія яго ведалі, чалавек зь вялікім сэрцам, сапраўдны сьвятар. Айцец Уладзімір знайшоў спачын ва ўкраінскім сэктары побач з магіламі лідараў АУН.


Далей нашая грамада накіравалася ў Штутгарт, да апошняга прыпынку гэтай экспедыцыі. У гэтым горадзе з сярэдзіны 40-х гадоў да 1991 году жыў Зьміцер Касмовіч – нацыянальны дзеяч у часе нямецкай акупацыі Беларусі, кіраўнік Замежнага сэктару Беларускай Незалежніцкай Партыі.

Месца пахаваньня З.Касмовіча знаходзіцца на могілках Hauptfriedhof недалёка ад месца, дзе ён жыў і дзе працягвае жыць яго жонка і паплечнік Надзея Касмовіч-Міцкевіч, якая дарэчы зьяўляецца пляменьніцай Якуба Коласа. Магіла З.Касмовіча дагледжаная і добраўпарадкаваная. Пра гэта клапоцяцца яго блізкія.


На заканчэньне хацелі б падзякаваць Богу і ўсім добрым людзям, якія дапамагалі інфармацыйна і матэрыяльна нашай экспедыцыі. Безумоўна, наперадзе новыя падарожжы па закутках Эўропы. Памяць пра беларускіх дзеячаў і месцы, зьвязаныя зь Беларусяй, павінны ўшаноўвацца. Пераемнасьць паміж пакаленьнямі не павінна быць перарваная.

БНП у Швайцарыі

Працягваецца экспедыцыя грамады Беларускай Нацыянальнай Памяці па эўрапейскіх краінах. Другім прыпынкам стаў Бургільён, прыгарад швайцарскага горада Фрыбура. На мясцовых каталіцкіх могілках пахаваная славутая беларуская княгіня-асьветніца Магдалена Радзівіл.


Раней мы пісалі пра яе на старонках свайго блогу. Магдалена Радзівіл – знакамітая постаць нацыянальнага грамадзкага і рэлігійнага жыцьця першай паловы ХХ ст. Яна вельмі шмат зрабіла для развіцьця беларускай нацыянальнай сьвядомасьці. Айцец Аляксандар Надсан напісаў пра гэтую жанчыну кнігу “Княгіня Радзівіл і справа адраджэньня Ўніі ў Беларусі”, зь якой цікаўныя могуць больш падрабязна даведацца аб біяграфіі і справах Магдалены Радзівіл.

Інфармацыю пра месца пахаваньня княгіні БНП атрымала ў ліпені 2007 г. ад спадарыні Монікі Банкоўскі. Але вось толькі зараз атрымалася правесьці невялікую акцыю памяці М.Радзівіл. Пад нацыянальным сьцягам і па традыцыйнаму сцэнару прайшла акцыя ўшанаваньня.


Не адбылося і без кур’ёзаў. На могілках быў каталіцкі сьвятар з Польшчы, які наведваў пахаваньні сваіх землякоў. Ён быў вельмі-вельмі зьдзіўлены прысутнасьці беларусаў з бел-чырвона-белымі сьцягамі.

У мясцовай царкве ў гонар Маці Божай Кармэльскай сябры БНП памаліліся за душу славутай беларускі. Падобна, што словы малітвы на нашай роднай мове ў сьценах гэтай царквы прагучалі ўпершыню з дня сьмерці Магдалены Радзівіл. Але спадзяемся, што надалей гэтае месца стане наведвацца беларусамі, сотні якіх жывуць цяпер у рэспубліцы ў Альпах. Дакладныя каардынаты можна даведацца на мапах, якія мы ствараем на нашых старонках у сеціве.

А экспедыцыя БНП накіравалася далей у Баварыю.

Экспедыцыя Беларускай Нацыянальнай Памяці па краінах Заходняй Еўропы

Крыніца: Радыё "Рацыя" Сябры БНП з розных краінаў Еўропы запланавалі ўлетку даследваць забытыя месцы, якія звязаныя з беларусамі. Экспедыцыя пройдзе па Францыі, Швайцарыі, паўднёвых землях Нямеччыны - Баварыі і Бадэн-Вюртэмбэргу. Стартавала экспедыцыя ў Парыжы, сталіцы Францыі. Доўгі час БНП хвалявала праблема вызначэння дакладнага месца пахавання кіраўніка Рады Беларускай Народнай Рэспублікі Міколы Абрамчыка. Прэзідэнт Рады БНР з 1948 да 1970 гг. пасьля сваёй смерці быў пахаваны на могілках Pere-Lachaise. Месца пахавання Абрамчыка апошнім часам лічылася згубленым. На працягу некалькіх апошніх гадоў сябры БНП праводзілі даследванне гэтай тэмы. Але пошукі яго магілы не прыносілі выніку. Адбылося некалькі асабістых размоваў з людзьмі, якія былі знаёмыя з Прэзідэнтам БНР і ведалі месца яго пахаваньня ў Парыжы. Гэта ў прыватнасці, спадары Янка Жучка, Аляксей Арэшка, спн. Зоя Смаршчок-Жэлязоўская. Але яны ўжо ў даволі сталым веку, а таму не змаглі падаць дакладнае месца пахавання. Дзякуючы дапамозе айца Аляксандра Надсана і гісторыка Наталлі Гардзіенкі атрымалася знайсці ў беларускай бібліятэцы імя Ф.Скарыны ў Лондане фотаздымкі і прыкладны план. У пошуку значную дапамогу аказаў таксама доктар Янка Запруднік з ЗША, якія таксама даслаў некаторыя матэрыялы. Трэба сказаць, што большасьць здымкаў была зроблена ў 70-х гадах, а таму не давала дакладных арыентыраў. Складанасць была яшчэ ў тым, што на магільнай пліце няма ніякай шыльды ці надпісу. Часткова змяніўся і сам сектар, у якім быў пахаваны Мікола Абрамчык. Урэшце-рэшт, гэтымі жнівеньскімі днямі атрымалася дакладна злакалізаваць месца спачыну Прэзыдэнта. Грамада БНП зрабіла невялікую акцыю ўшанавання. Прыбралі магілу, запалілі знічы, прачыталі малітву і спелі нацыянальныя гімны. У бліжэйшы час плануем зрабіць вялікую акцыю памяці Міколы Абрамчыка, дарэчы дзень нараджэння якога прыпадае на 16 жніўня. Плануем таксама апрацаваць архіўныя матэрыялы, мапы і змясціць на нашай старонцы ў сеціве. Беларусы павінны памятаць і шанаваць тых, хто змагаўся за Вольную Беларусь. БНП працягвае расшукваць месцы, зьвязаныя з беларусамі і Беларусяй. Так атрымоўваецца, што ўсе як-бы ведаюць, што нехта пахаваны там і там, але калі даходзіць да пэўнай канкрэтыкі, то дакладнай інфармацыі няма. Гэтая прыкрая сітуацыя павінна быць выпраўленая. Памяць пра выбітных беларусаў і важныя гістарычныя падзеі павінна захоўвацца. Бо нашая памяць даказвае недарэмнасць змагання, дзейнасці на карысць Бацькаўшчыны нашых продкаў і папярэднікаў. Як казаў калісьці Цыцэрон, жыццё памерлых працягваецца ў памяці жывых! Экспедыцыя працягваецца далей і накіроўваецца ў Альпы. ************************** Матэрыял "ЭўраРадыё" пра нашую акцыю

У Дзень незалежнасці беларусы ўшанавалі магілу Алеся Гаруна ў Кракаве

Крыніца: Эўрарадыё

27 ліпеня апоўдні прадстаўнікі ініцыятывы "Беларуская нацыянальная памяць" адведалі магілу Алеся Гаруна на Ракавецкіх могілках у Кракаве.

Распавядае адзін з удзельнікаў акцыі Анатоль: "Алесь Гарун памёр 28 ліпеня 1920 г. 27-га мы выбраліся ў адведкі таму, што сёння - Дзень незалежнасці, а Алесь Гарун змагаўся за Беларусь, за сьцяг і за мову і памёр у 33 гады. Мы прыйшлі, прыбралі ягоную магілу, прынеслі кветкі, паставілі знічы, прачыталі некалькі ягоных вершаў і "Ойча наш". Паказалі, што мы памятаем, што яго справа працягваецца, і Беларусь будзе вольнай".


Алесь Гарун (сапр. Аляксандр Прушынскі) - выбітны паэт, эсэраўскі дзеяч, рэдактар газеты "Беларускі шлях". У 1920 г. цяжка хворы вывезены ў Кракаў.

Ініцыятыву “Беларуская нацыянальная памяць” стварылі студэнты-каліноўцы. Яны маюць за мэту між іншага ўшаноўваць памяць нацыянальных герояў, знаходзіць і даглядаць іхныя магілы.

********

Рэпартаж Радыё "Рацыя" на гэтую ж тэму

Зварот БНП з нагоды Дня незалежнасьці Беларусі

Шаноўная беларуская грамада!
Дарагія суайчыньнікі!

Ад імя супольнасьці Беларускай Нацыянальнай Памяці прыміце шчырыя віншаваньні з нагоды 18-й гадавіны абвяшчэньня Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце Беларусі.

Прынятая Вярхоўным Саветам Беларусі 27 ліпеня 1990 году Дэкларацыя ўвайшла ў навейшую гісторыю нашай краіны, як лёсавызначальная падзея, якая зьдзейсьніла спрадвечнае, непераадольнае імкненьне беларускага народу да вольнага, шчасьлівага, годнага жыцьця.

Полацкае княства, ВКЛ, БНР былі важнымі этапамі дзяржаватварэньня. Зьяўленьне на мапе Эўропы незалежнай беларускай дзяржавы стала трыюмфам праўды дый гістарычнай справядлівасьці, і васемнаццатыя ўгодкі з дня яе нараджэньня даюць нам магчымасьць засьведчыць любоў да Бацькаўшчыны, вернасьць бацькоўскім ганкам і запаветам духоўных бацькоў нацыі, ажыцьцявіць прыроднае прагненьне нацыянальнай еднасьці і салідарнасьці.

Мы нізка схіляем галовы перад памяцьцю тых, хто бараніў родную зямлю ва ўсе часы, аддаў жыцьцё за яе волю, за тое, каб лунаў бел-чырвона-белы нацыянальны сьцяг.

У гэты дзень зычым трываласьці ў справе пабудовы моцнай незалежнай і нацыянальнай дзяржавы, якая сёньня перажывае нялёгкія часы. Перакананыя, што будучыня Беларусі залежыць ад кожнага з нас, ад нашых высілкаў. Сьвяткуючы сапраўдны Дзень незалежнасьці Беларусі будзем памятаць пра тое, што на нас ляжыць адказнасьць за захаваньне суверэннасьці нашай краіны.

Няхай жывая гістарычная памяць беларускага народу, пачуцьцё нацыянальнай годнасьці, самапавагі дадаюць нам творчых сілаў і натхненьня ва ўсіх справах дзеля Чалавека, у імя росквіту Беларусі.

Жыве Беларусь!

Памёр Віктар Сікора

У ніжнім шэрагу крайні злева - Віктар Сікора.

Трагічная вестка надышла з Паазер'я. Памёр Віктар Сікора - беларускі патрыёт і змагар.

Вечная памяць!

Выстава старых фотаздымкаў з Беларусі

Гэтымі днямі ў Варшаве праходзіць фотавыстава пра Палесьсе, Наваградчыну ды Віленшчыну.

У парку недалёка ад скрыжаваньня вуліц Krakowskie Przedmieście і Karowa дэманструюцца працы фотамастакоў 30-х гадоў мінулага стагодзьдзя, у тым ліку знакамітага беларускага майстра Яна Булгака.

65 год СБМ

22 чэрвеня 1943 году было абвешчана пра стварэньне Саюзу беларускай моладзі - беларускай патрыятычнай арганізацыі ў гады нямецкай акупацыі.

СБМ згуртавала ў сваіх шэрагах шмат нацыянальна-сьвядомых маладых беларусаў, а для многіх стала сапраўднай школай патрыятызму. Ня гледзечы на супярэчлівую ацэнку дзейнасьці гэтай арганізацыі, СБМ не была простай нямецкай марыянеткай. Бо шмат яе ўдзельнікаў сваім жыцьцём засьведчыла адданасьць беларускаму народу.

Успамінаючы гэтую памятную дату, сябрына Беларускай Нацыянальнай Памяці наведала сёньня Вайсковыя могілкі ў Менску і ўсклала кветкі на месцы пахаваньня 13 эсбээмаўцаў, якія загінулі на урачыстасьці з нагоды заснаваньня СБМ, якія адбываліся ў будынку сёньняшняга Купалаўскага тэатру. Падчас спэктаклю па п’есе Францішка Аляхновіча, партызаны планавалі забіць кіраўніка гітлераўскай акупацыйнай адміністрацыі В.Кубе, але падарвалі сяброў СБМ, у тым ліку сына Ф.Кушаля і Н.Арсеньневай - Яраслава. Ахвяры тэракту былі пахаваныя на Вайсковых могілках у Менску.

вайсковыя могілкі ў Менску

сьцяг з эмблемай СБМ

P.S. Дзякуючы інфармацыі са Скарынаўскай бібліятэкі ў Лёндане, нам сталі вядомыя імёны некаторых сябраў СБМ, якія загінулі ў часе выбуху 22 чэрвеня 1943 г. і былі пахаваныя на Вайсковых могілках у Менску:

Андрэй Братко;
Яраслаў Кушаль (сын Натальлі Арсеньневай);
Кастусь Мокат;
Пятро Насеньнік;
Марыя Негіна;
Марыя Сабалеўская;
Леанід Слаўнін

Пяць гадоў таму пайшоў з жыцьця Васіль Быкаў

22 чэрвеня 2003 году памёр Васіль Быкаў.

Вечная памяць!

Вечарына памяці Васіля Быкава

23 чэрвеня а 17 гадзіне ў варшаўскім Collegium Civitas адбудзецца сустрэча-успамін Васіля Быкава.

Пра вялікага беларуса будуць распавядаць вядомыя асобы, якія яго блізка ведалі.

Сардэчна запрашаем!

P.S. Collegium Civitas знаходзіцца па адрасу: Pałac Kultury i Nauki, Plac Defilad 1, XII паверх, заля 1222, уваход з боку вуліцы Marszałkowska.

Дзень нараджэньня Васіля Быкава

19 чэрвеня споўнілася б 84 гады з дня нараджэньня народнага пісьменьніка Васіля Быкава.

Быкаў пражыў складанае жыцьцё. Прайшоў усю вайну з 1941 да 1945 году, двойчы быў паранены. Тое, што гэты вялікі беларус перажыў на вайне, натхніла яго літаратурную творчасьць, галоўнай тэмай якой стаў чалавек на вайне. Кнігі Васіля Ўладзіміравіча прынесьлі яму сусьветную вядомасьць і паставілі ў адзін шэраг выдатнымі майстрамі прозы ХХ ст.

Творчая манера і грамадзянская пазыцыя Васіля Быкава сталі прычынай нападак і ачарненьня ў савецкі перыяд.

Складаныя адносіны былі ў Быкава і з уладай незалежнай Беларусі. Апошнія гады ён вымушаны быў жыць у эміграцыі, вярнуўшыся на Бацькаўшчыну толькі за 5 месяцаў перад сьмерцю.

Сэрца чалавека, які сапраўды можа лічыцца духоўным аўтарытэтам для беларусаў, спынілася 22 чэрвеня 2003 года ў 20 гадзiн 30 хвiлiн.

Вечная памяць героям

6 траўня грамада Беларускай Нацыянальнай Памяці ўшанавала памяць памерлых і загінулых беларусаў. Тых, хто волей лёсу апынуўся на чужыне.

У Варшаве ўшанавана памяць Марыі Ямант, Яна Булгака, Яна Жамойціна, а. Мітрафана Будзькі, а. Вячаслава Аношкі, Якуба Ясінскага, Тадэвуша Корсака, Станіслава Булак-Балаховіча.

У Кракаве сябры БНП наведалі магілу Алеся Гаруна.


Вечная слава і памяць героям!

На магіле Язэпа Булак-Балаховіча ў Белавежы

28 красавіка сябрына БНП наведала месца пахаваньня вядомага беларускага вайсковага дзеяча генэрала Язэпа Булак-Балаховіча.

Язэп Булак-Балаховіч - родны брат генэрала Станіслава Булак-Балаховіча, з якім яны разам змагаліся за вольную Беларусь.

Быў забіты ў 1923 годзе ў Белавежскай пушчы агентамі бальшавіцкай выведкі.

на магіле Язэпа Булак-Балаховіча ў Белавежы

Партызанская вёска

Тумаш Падгорны
Крыніца: westki.info


Фота 19.03.2008. вёска Лугі, на Пастаўшчыне. Пасека ўжо нікому непатрэбная

У вёсцы Лугі, што на Пастаўшчыне, некалі было 36 двароў і жыло блізу (ці болей) 150 чалавек. Калі раніцой зьбіраліся на працу, то, зразумела, у адзін аўтобус усе не зьмяшчаліся. Цяпер тут жыве ўсяго пяць чалавек. Маркотная карціна! Відовішча – як у амэрыканскіх фільмах, якія паказваюць катастрафічныя наступствы тарнада. Бадай цяжка знайсьці тут цалюткую хату, хіба толькі тую, дзе яшчэ цепліцца жыцьцё. Дамы стаяць без дахаў – адны кроквы тырчаць. Павыманыя вокны, зьдзёртая шалёўка. Уся пустуючая вёска пайшла на разрабаваньне – на будматэрыялы. Прыязджай – бяры! Старыя, у два-тры абдымы, дрэвы, якія некалі паваліла бура, нават на дровы – ніхто не пілуе. Так і ляжаць. На дзялках, дзе колісь расьлі буракі і бульба – у вышыню чалавечага росту зарасьнікі дзядоўніку. Гэта наш беларускі кактус.

Аднак у вёску Лугі аўтар гэтых радкоў завітаў не дзеля таго, каб занатаваць жахлівую, і
ў той жа час, маляўнічую карціну Апакаліпсісу. Лугі – партызанская вёска! Не гартайце
кнігі “Памяць”. Там пра гэта не напісана. Так! Цяпер бы іх назвалі б баявікамі!

вёска Лугі, на Пастаўшчыне. Вясковая вуліца. Бачны старасьвецкі брук, які яшчэ не разабралі на ўстройства падмуркаў для новых пабудоў

Нагоду завітаць у гэтыя мясьціны нам даў адзін, ужо дужа паважанага веку, глыбачанін.
Па яго словах, недзе ў пачатку 1960-ых гг., ён асабіста, з брыгадай, быў накіраваны ў
лясны масіў, што паміж Пятровічамі і Сяргеевічамі, нарыхтоўваць для прадпрыемства
лесаматэрыял. Ляснік паказаў там напаўспарахнелыя бліндажы і зямлянкі колішняй
партызанскай базы. І сказаў, што тут рускіх салдат партызаны паклалі шмат. Аднойчы
здабычай партызанаў стаўся, нават, супрацоўнік мясцовага адзьдзяленьня НКУС.
Чэкіста ўзялі ў палон. Распранулі, прывязалі да дрэва… За ноч яго “зьелі” камары. А
простых людзей партызаны не чапалі.

У Пятровічах і Сяргеевічах мы мала чаго знайшлі… Банальная прычына: хто штосьці ведаў – ужо памёр, у пенсіянерах цяпер тыя, хто ў 1945-50-ыя гг. быў у 10-гадовым
узросьце. Аднак, прозьвішчаў дзесятак партызанаў нам назвалі. Сярод якіх былі, нават
жанчыны. Дакладней, у партызаны пайшоў муж з жонкай. Між тым паўсюдна раілі: “Ды
вы паедзьце ў Лугі. Там, амаль уся вёска, пайшла ў лес!”


вёска Сяргеевічы, на Пастаўшчыне. Вясковая вуліца, якая захавала сваю архаічнасьць

У Лугах, перад домам, на лаўцы, сядзеў паважанага ўзросту мужчына. Як сталася –
пільнаваў курэй, якія пасьвіліся на панадворку каля хлеву. Чаму пільнаваў? Гэта ж ня
Менск! Лугі! У небе шмат каршуноў…

Ён назваўся Юзікам.

– Савецкая ўласьць ня скора да нас прыйшла,– кажа Юзік.

– А ці шмат вашых аднавяскоўцаў пайшло ў лес, у партызаны?– пытаем.

– Мала хто ў Лугах астаўся. Большасьць была там, у лесе…

– У партызанаў усюды былі свае людзі. Пайшоў нехта ў Дунілавічы, напрыклад, да
зубнога лекара – партызаны ўжо ведаюць. Уночы прыходзяць: “Дзе і чаго быў? З кім
сустракаўся? Каго бачыў?”

– Напэўна, можна назваць хоць прыблізную колькасць партызанаў, якіх бы
сёньня назвалі б баявікамі?

– Чалавек пяцьдзесят. Ня меней…

– Хто быў камандзірам атрада? Жыхар? Каралёнак?

– Ня Жыхар і не Каралёнак. Наш, тутэйшы – Кабылінскі. Яго называлі “генералам”. Я ж
яму потым, праз шмат гадоў, казаў: “Які ты “генерал”? Ты – просты рабочы!

– Якія акалічнасьці спрычыніліся да таго, што людзі пайшлі ў лес, у партызаны, і сталі змагацца з савецкай уладай?

– Я адкажу вам, як адказаў некалі аднаму рускаму на астаноўцы ў Празароках. Ён
пытаецца ў мяне: “Не магу поняць: почэму эта ў Западнай Беларусіі есьць такая уліца
17 Сенцябра? Вот был в Глубокам, Шаркавшчызне, Паставах… Везьдзе – уліца 17
Сенцябра! Што эта за дата?” Дык я яму аб’ясьніў: “17 сенцябра нас асвабадзілі – ад
коняў, ад зямлі … ад усяго! Вось, што гэта для нас за дата!” І ён мяне поняў…
Немцы Лугі спалілі, а саветы, потым – пастралялі.

– Ці далёка ад Вашай вёскі была партызанская база? – пытаем у дзеда (ён жа
нас назваў унукамі).

– Узыйдзем, зараз, на пагурак, пакажу… Вось тут, унізе, – балота, якое раней лічылася
непраходным. Яно цяпер асушанае меліарацыяй. Далей, кіламетры праз два, – лес. І
рэчка там працякае. Далей – бачыце: лес узвышаецца? Тое месца завуць – Востраў.
Сухое месца сярод непраходных балотаў. Там і была база.

– Распавядзіце як была зьліквідаваная саветамі партызанская база.

– Іх маглі б ўзяць соннымі, – працягвае Юзік,– але не атрымалася… А было гэта так. На
досьвітку, з боку Гараватак, ішоў ланцуг пастаўскіх міліцыянтаў. Ад нас, ад Лугоў – дунілавіцкія міліцыянты. З трэцяга боку мусілі ісьці мядзельскія міліцыянты.
Плянавалася стацца так, каб кальцо вакол Вострава замкнулася. Аднак, чамусьці,
мядзельскія міліцыянты спазьніліся. Не пасьпелі ў дамоўлены час пачаць агульную з
пастаўскай і дунілавіцкай міліцыяй апэрацыю.

– А можа мядзельскія міліцыянты самі сабе сказалі: “Іхнія бандыты – няхай
самі зь імі і разьбіраюцца. Нам навошта пад кулі лезьці?”– пажартаваў аўтар
гэтых радкоў.

– Хто яго ведае… Але атрымалася так, што часавы ў лягеры ўбачыў міліцыянтаў і
стрэліў… Пачаўся адыход партызанаў з лягера. Адыходзіць можна было толькі ў тым
накірунку, які не быў замкнёны мядзельскай міліцыяй. Камандзір партызанаў Кабылінскі
быў прыціснуты да возера. Хавацца не было куды… Ён залёг у дрыгве, абклаўся з
галавой чаротам і асакой. Яго не знайшлі. Ён мне потым сам распавядаў: “Ляжу
замаскаваны і чую, як недалёка адзін міліцыянт кажа: “Наверное, утонул бандит?”

– Хтосьці з партызанаў выратаваўся? Шмат узялі ў палон?

– Восем чалавек узялі… Астатнія зышлі… Толькі таму, што мядзельскія міліцыянты не
пасьпелі своечасова замкнуць кола вакол Вострава. Быў я потым там, на тым Востраве.
Хадзіў паглядзець. Бачыў зямлянкі, шалашы… З нашай жа вёскі жонкі некаторых
партызанаў, уночы, хадзілі на Востраў да сваіх мужоў.

– Усё ж, цікава, які гэта быў год?

– Вайна ў нас ужо скончылася. Яшчэ год вайна была на Захадзе… Адбылося гэта
позьняй восеньню – добра памятаю.

– Значыць, гэта было за месяц-паўтара да новага 1946 года?

– Так атрымліваецца.

– Партызанскі лягер на Востраве больш не аднаўляўся?

– Не. Разышліся: хто па два, хто па тры… Дзейнічалі малымі групамі. Аж да 1950-ых
гадоў.

– Які лёс “генерала” Кабылінскага?

– Некаторым удалося перайсьці савецка-польскую мяжу, Кабылінскаму – не! Далі
дзесяць гадоў. Адправілі на Поўнач. Многіх, якія шмат не насьлядзілі, потым амніставалі.
Вярнуліся дадому.

Вяртаючыся ў Глыбокае, заехалі ў грыбное месца. Праўда, у паветры цяпер не дождж, а
сьнег. Сакавік. Грыбное яно ўлетку і ўвосень. Але нас цікавілі не баравікі, а самотная ў
бары лесьнічоўка, пабудаваная яшчэ палякамі. Вялікі 1-паверхавы драўляны будынак з
высокім мансардавым дахам – на гары, над возерам. Лесьнічоўка, а выглядае, як
мініятурны барочны палац! Культура ў палякаў была!


Старая лесьнічоўка на возеры Баравым, на Пастаўшчыне, яшчэ памятае апошняга беларускага партызана. Фота 19.03.2008

Згадалася, што тамтэйшы насельнік, колішні ляснік, а цяпер пэнсіянер, нам, грыбнікам,
колісь распавядаў пра нейкіх бандытаў. Трэба яшчэ раз спраўдзіць…

– Памятаецца, Вы колісь пра нейкіх бандытаў згадвалі.

– Былі! Пайшоў я, аднойчы, пасьля дажджу, за грыбамі. Сустрэў іх у лесе. Сядзелі ля
вогнішча. Трое. Адзін з аўтаматам, двое – з вінтоўкамі. Аднак мяне адпусьцілі.

– Які гэта быў год?

– Магу памыліцца: год туды-сюды. Здаецца – 1959-ты.
Да палёту Гагарына ў космас заставалася нейкіх тры гады! А на памежжы Глыбоцкага і
Пастаўскага раёнаў яшчэ савецкай улады не было. Ва ўсякім разе – у гэтым лясным
масіве. Дык хто ж, усё-такі, быў апошнім беларускім партызанам?