ІІІ Дні славянскай спадчыны

15-16 верасьня у польскім Дзяржаўным этнаграфічным музэі прайшлі ІІІ Дні славянскай спадчыны. Ужэ трэці год запар сваю культуру прадстаўлялі такія краіны як Польшча, Украіна, Расея, Латвія й Беларусь.

Зь беларускай спадчынай усіх прысутных пазнаёміў гурт Гуда. Заснавальніца калектыву Вольга Емяльянчык кажа, што ў пэўным моманце закахалася ў беларускім архаічным сьпеве й зрабіла выбар паміж клясыкай і фальклёрам.

В. Емяльянчык: Я пачала разумець сілу гэтых сьпеваў і іх энэргетыку пасьля таго, як сьвядома зацікавілася беларускай этнічнай культурай, у прыватнасьці, пасьля першых экспэдыцыяў па Беларусі. Я сем гадоў сьпявала клясыку. У пэўным моманце мне трэба было зрабіць выбар. І аўтэнтычны фальклёр мяне зацягнуў з такой сілаю, што я да гэтага часу перакананая, што гэта ня проста сьпевы. Гэта энэргія, якая праходзіць праз многія пакаленьні. Гэтае імкненьне спасьцігнуць сваю этнічную культуру, імкненьне яе захаваць нарадзіла імкненьне ўсё гэта прасьпяваць і прапусьціць празь сябе.

Вікторыя Міхно, Тацьцяна Яцкевіч і Любоў Сівурава, таксама выканаўцы з гурта Гуда, прафэсійна цікавяцца беларускім архаічным сьпевам. Яны езьдзяць ў экспэдыцыі па ўсёй Беларусі, займаюцца рэканструкцыяй касьцюмаў і дасканала ведаюць гісторыю беларускага фальклёру.

Удзельніцы Гуды: Некалькі гадоў таму мы самыя езьдзілі ў этнаграфічныя экспэдыцыі й зьбіралі матэрыял. Цяпер у большасьці мы працуем з архіўнымі запісамі беларускіх этнамузыколягаў і фальклярыстаў.
Спэцыфіка нашага гурту ў тым, што мы ахопліваем каляндарна-абрадавыя й сямейна-абрадавыя творы. У беларускай традыцыі мужчыны сьпявалі толькі на Каляды й Вялікдзень. Астатнія пелі жанчыны. Лічылася, што жанчына бліжэйшая да Бога, што яна захавальніца спадчыны й традыцыі.

Калі мы сёньня прыедзем у вёску, то, канешне, яшчэ можам пачуць гэтыя сьпевы. На Палесьсі захаваліся вёскі, дзе вясною бабулі ладзяць абрад Пахаваньня стралы. На яго зьяжджаюцца фальклярысты й фіксуюць сам абрад.

Калі казаць пра будучыню фальклёру, асабліва пра абрады, то ёсьць такія накірункі, як нэа-фальклёр, пост-фальклёр, якія дапамагаюць сучаснаму чалавеку ўявіць спэцыфіку абрадавага сьпеву й пранікнуць у яго духоўную сутнасьць. Аднак існаваньне абрадавай музыкі магчыма толькі ў абрадзе й яго натуральным асяродзьдзі. Таму гэта той пласт кульктуры, які ад нас незваротна сыходзіць. Сыходзіць з кожнаю старой жанчынаю.

Калі гаворка пра назву гурта, то на думку прыходзіць слова "гудзець". Яно і сэмантычна, і па каранёвай аснове набліжаецца да слоў "гусьці”, „гудзець" - выдаваць нізкі працяглы гук. Акрамя гэтага гудамі, гудай звалі беларусаў, якія жылі па ўзьбярэжжы Нёмана нашыя суседзе летувісы. Там былі жмудзіны, а ў нас - гуды.
Наш калектыў сьпявае без музычных інструмэнтаў. Гэта спэцыфіка абрадавых сьпеваў. У Беларусі абрадавая музыка выконвалася жанчынамі акапэла. І ў такім стане традыцыя дайшла да нашых часоў.

Вялікае значэньне маюць касьцюмы, у якіх мы выступаем. Мы займаемся рэканструкцыяй беларускіх касьцюмаў. Гэта справа не аднаго дня, таму мы іх удасканальваем. За ўзор мы бярэм касьцюмы з розных рэгіёнаў Беларусі. Напэўна, каб паўней адлюстраваць спэцыфіку нашых сьпеваў, неабходныя касьцюмы, якія мелі аснову ў больш старадаўніх часах.

У Этнаграфічным музэі разам з гуртом Гуда выступілі ўдзельнікі варштатаў беларускай песьні, якія праводзіла Вольга Емяльянчык.

Алена Пытэль








Крыніца: Польскае радыё для замежжа